Het is heel gewoon om de dingen die je meemaakt te interpreteren en er een oordeel aan te verbinden. Maar op basis daarvan besluiten nemen of communiceren is niet altijd handig. In dit blog geef ik je vijf redenen waarom je beter kan stoppen met oordelen.
Voorbeeld
Op school werden ideeën voor een sponsoractie geïnventariseerd. Mijn dochter besprak een idee met haar vriendin. Vervolgens stelde de klasgenoot die naast haar zat precies dit idee voor. Mijn dochter was furieus: de klasgenoot had haar idee gestolen om er zelf mooie sier mee te maken.
Feit of oordeel?
Zoals de meeste mensen regelmatig doen, verwarde ze haar interpretatie met de feitelijke situatie. En raadde ze naar de intenties en motieven van haar klasgenoot. Ze plakte er labels op: “klasgenoot is een dief” en “klasgenoot wil bewondering”. Maar hoe goed je ook kunt raden, het is onmogelijk zeker te weten waarom de ander zich gedraagt zoals hij doet. Of wat de reden is dat hij zegt wat hij zegt. Misschien was klasgenoot stelde klasgenoot uit enthousiasme het idee voor, of was klasgenoot bang dat dochter het niet met de rest van de klas zou delen.
ALS WE WAARNEMEN COMBINEREN MET OORDELEN, ZULLEN MENSEN GENEIGD ZIJN KRITIEK TE HOREN
MARSHALL ROSENBERG
Oordelen voelen als kritiek
Gedrag is dat wat je ziet en hoort; je zou er een film van kunnen maken. Oordeel is hoe je dat interpreteert, wat je er van vindt. Door te blijven hangen in je aannames en oordelen, wordt het een andere film. En is het moeilijker om effectief te blijven communiceren. Want zoals Marshall Rosenberg zei; als we waarnemen combineren met oordelen, dan is de kans groot dat de ander dit als kritiek op zal vatten.
Vijf redenen om oordelen te laten
Zoals voor elke bias geldt ook voor deze dat het helpt als je je er bewust van bent. En welke risico’s dit vooroordeel met zich mee brengt. Hieronder volgt daarom een rijtje risico’s die horen bij oordelen, labelen en in hokjes stoppen:
- Oordelen en labels zitten ons in de weg om de persoon te zien. Als je iemand in een hokje hebt gestopt dan wordt het moeilijker om de dingen die ze doen in een ander licht te zien.
- Het kan ook het gedrag van de ander beïnvloeden. “Als jij me behandelt als een mooiprater, dan kan ik net zo goed alles proberen mooi te praten”.
- En het is besmettelijk. Als jij iemand een opschepper noemt, is de kans groot dat anderen dat ook gaan doen.
- Daarnaast is het lastig om uit dat hokje te komen. Wie eenmaal bekend staat als gierigaard, zal niet snel als gul worden gezien.
- Mensen die een label opgeplakt krijgen, zullen zich willen verdedigen. “Hoezo, wat bedoel je daarmee?” of “Geef eens een voorbeeld dan?
Oordeelvrij communiceren is effectief communiceren
Een oordeel of label is niet “waar”. Het is een veronderstelling over de intenties of motivatie van de ander. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen gedrag en oordeel. Niet omdat jouw oordeel goed of fout is, maar omdat het effectiever is het gesprek te beginnen met de feiten. Als je waarnemen combineert met oordelen, zal de ander geneigd zijn kritiek te horen. Daardoor blokkeert jullie communicatie. Begin je het gesprek met de feiten zonder oordeel, dan zorg je voor ruimte om elkaar werkelijk te horen en begrijpen.
De vaardigheden uit de Gordonmethode geven je onder meer praktische handvatten om effectief en zonder oordeel te communiceren. Je vindt alle informatie over Gordontrainingen op deze website onder het menu Trainingen/opleidingen.
Hildegard Montsma werkt als coach en gecertificeerd Gordon® trainer. Zij geeft onder andere de communicatietraining ‘Persoonlijke en Professionele Effectiviteit’(PPE) en ‘Effectief Leidinggeven’ (L.E.T) op basis van het model van Thomas Gordon.